Goed opgeleide vrijwilligers zijn de pijlers van De Mantelmeeuw. Hoe divers de vrijwilligers ook zijn, ze moeten naast hun eigen specifieke eigenschappen, over bepaalde basisvaardigheden beschikken om dit werk goed te kunnen doen. Zorgzaamheid alleen is niet voldoende. Al een aantal jaren verzorgt Gabriëlle Konings de training die van gemotiveerde mensen goed opgeleide zorgvrijwilligers maakt. 

Bron van ervaring 

”Ik heb conservatorium gedaan en ben als muziekdocent op scholen les gaan geven”, vertelt Gabriëlle. “Maar al snel wist ik dat dit voor mij het verkeerde vak was. Daarom ben ik er psychologie bij gaan doen. Toen mijn oudste zoon geboren werd met een open gehemelte, bleek al snel dat de combinatie kind, drie parttimebanen in de muziek en een avondstudie aan de UvA iets te veel van het goede was en ben ik met de studie psychologie gestopt. Later - in 1991 - ben ik de opleiding natuurgeneeskunde gaan doen, waarna ik lichaamsgerichte psychotherapie ben gaan geven. 

Les in nederigheid 

Op een dag kwam via mijn moeder (die als vrijwilliger in Hospice Haarlem werkte) de vraag of ik iemand wist die voetzoolreflexmassage kon geven aan hun gasten. Die vraag leidde ertoe dat ik een acht dagdelen lange training aan de vrijwilligers ben gaan geven met als onderwerp ’de kunst van het aanraken’. Zo werd ik steeds meer betrokken bij het reilen en zeilen in het hospice. 

Inmiddels had ik het gevoel gekregen dat dit werk helemaal bij mij paste, alle 

stukjes vielen op hun plek. Toen er dus een vacature voor een coördinator kwam, solliciteerde ik. Men koos echter voor iemand met een verpleegkundige achtergrond en dat had ik nu net niet in mijn pakket... Achteraf was dat voor mij een grote les in nederigheid, waar ik in mijn verdere leven veel aan gehad heb. 

Na negen maanden kwam er een telefoontje van het hospice. Het liep daar niet goed en of ik alsnog coördinator wilde worden. Zo kwam het dus toch op mijn pad. Na elf jaar coördinator werd ik de laatste negen jaar van mijn carrière directeur van het Hospice Haarlem.” 

De VPTZ [Vrijwillige Palliatieve Terminale Zorg] is de overkoepelende organisatie die niet alleen voor zorgvrijwilligers, maar eveneens voor coördinatoren en bestuursleden in de palliatieve zorg trainingen organiseert. Het begrip ‘kwaliteitsbeleid’ deed zijn intrede en de VPTZ vroeg Gabriëlle om haar kennis en kunde ook aan de academie te willen verbinden. De VPTZ is een erkende instantie die met overheidssubsidie werkt en op vaste locaties in Nederland trainingen geeft. 

Werken vanuit ‘de bedoeling’ 

“Mijn tijd als directeur van het hospice naderde zijn einde. Ik voelde dat ik andere stappen wilde zetten, meer richting het trainingstraject. Zo startte mijn ZZP-er zijn in het najaar van 2016. Inmiddels zijn we vier jaar verder en geef ik namens de VPTZ trainingen op vaste plaatsen in het land. Bij De Mantelmeeuw ligt het iets anders, hier zijn de trainingen op de eigen locatie en met de eigen groep vrijwilligers. De inhoud van de cursusdagen is hetzelfde, maar de groep wordt hechter. 

De kern van ons werk is het uitgangspunt waarom je dit werk doet. Wat is ‘de bedoeling van ons werk’ en wat is jouw bijdrage hierin? Protocollen en afspraken zijn nodig, maar mogen nooit de hoofdrol gaan spelen. De bedoeling van ons werk is om een omgeving te laten ontstaan, waarin de terminaal zieke mens een waardig stervensproces kan doormaken. Het herkennen van vele invloedssferen op deze omgeving vormt een belangrijk item in mijn trainingen. 

Er staat iets ‘aan’ 

Daarnaast leer ik de kandidaat-vrijwilligers om met zo min mogelijk eigen interpretatie te kijken naar de persoon voor wie jij er bent. Het gaat in de introductietraining over communicatie, rouw en verlies, normen en waarden, welke kwaliteiten neem je zelf mee in dit werk, wat zijn je valkuilen? Wees met compassie eerlijk naar jezelf en de ander, kijk ook naar wat de ander aan eerlijkheid kan verdragen. Respecteer grenzen en wees je bewust van je eigen grenzen (goede zelfzorg). 

Ik kan genieten als de kandidaat-vrijwilligers na een trainingsdag de deur uitgaan met meer vragen dan toen ze binnen kwamen: dan staat er iets ‘aan’. Dat is het begin van bewustwording, van eerst nadenken, dan doen. Van handen op de rug en afstemmen op de ander, zonder dat je jezelf daarbij uit het oog verliest. 

De coördinatoren van De Mantelmeeuw zitten alle vijf de dagdelen bij de training en doen actief mee. Hun bijdrage is van groot belang en hun aanwezigheid altijd zeer aanvullend en bijzonder prettig. 

Wat mij altijd weer ontroert, is de bereidheid van alle vrijwilligers om dit werk te doen en de onnavolgbare inzet van de coördinatoren in hun werk. 

En tot slot: het gaat in de training over werken vanuit je hart met een zeer kwetsbare groep mensen voor wie kwaliteit van het leven in het hier en nu van essentieel belang is. Hoe mooi is het dat we daar met z’n allen een bijdrage aan mogen leveren. In welke vorm dan ook.” 

 

Interview: Aagt de Ruijter de Wildt  &. Fotografie: Els Sluijs-Kroon